Plan zagospodarowania
przestrzennego" województwo warmińsko-mazurskie - Obszar Wschodni
Jest to wschodnia część województwa (powiaty: ełcki, olecki i gołdapski). Cechą charakterystyczną są średnio
korzystne warunki przyrodniczo-rolnicze, wysoki udział użytków rolnych — 59,3% w powierzchni ogólnej (średnia
wojewódzka 54,5), niska lesistość — 26,1 (przy średniej w województwie 30,1 %), przeciętna jeziorność oraz
znaczna wrażliwość obszaru na antropopresję.
Położony jest w strefie przygranicznej z Obwodem Kaliningradzkim, z którym powiązany jest przejściem granicznym drogowym, dwustronnym w Gołdapi.
Środowisko przyrodnicze stwarza szereg barier rozwoju gospodarczego, są to między innymi:
— Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej i część projektowanego Parku Krajobrazowego Puszczy Boreckiej;
— niemal cały obszar znajduje się w obrębie zlewni pojeziernej, tj. wód o dużej wrażliwości na antropopresję;
— zalegają wody podziemne o bardzo małej odporności na działalność ludzką w powiecie ełckim;
— Wzgórza Szeskie stanowią węzeł hydrograficzny z niewielkimi ciekami o dużej nieregularności przepływu,
który ma duży wpływ na stosunki wodne terenów sąsiednich.
Potencjał do rozwoju przemysłu materiałów budowlanych stanowią zasobne złoża kruszywa naturalnego.
Udokumentowane złoża borowiny w rejonie Gołdapi stanowią potencjał dla lecznictwa uzdrowiskowego.
Liczba ludności zamieszkującej obszar wynosi 144,7 tyś., z tego w miastach mieszka 87 tyś. osób. Wskaźnik
urbanizacji na tym obszarze wynosi 60%, jest taki sam jak średni dla województwa. Największym miastem
obszaru, jednym z większych w województwie, jest Ełk (56,2 tyś.), znacznie mniejsze to: Olecko (16,7 tyś.) i
Gołdap (13,9 tyś.).
Dynamika wzrostu ludności w latach 1978-1998 była znacznie większa niż przeciętnie w województwie, liczba
mieszkańców wzrosła aż o 21 %, głównie w wyniku dynamicznego przyrostu ludności w miastach.
Niekorzystne zjawiska demograficzne, tj. wysoka depopulacja oraz zmiany w strukturze wieku wskazują na
proces starzenia się ludności. Deformacje w strukturze płci w grupie wieku 20-29 lat występują głównie na
obszarach wiejskich powiatu oleckiego i gołdapskiego.
Struktura zatrudnienia w powiatach jest dość znacznie zróżnicowana. W powiecie oleckim i gołdapskim dominuje
zatrudnienie w rolnictwie (około 46%), przy jednocześnie małym zatrudnieniu w sektorze usług (około 34%).
Natomiast w powiecie ełckimdominuje zatrudnienie w usługach (około 44%) i w przemyśle (30%), a wpływ na ukształtowanie się takiej
struktury ma miasto Ełk.
42 II. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE
Poważnym problemem tego obszaru jest wysokie bezrobocie, zwłaszcza w powiecie oleckim i gołdapskim (stopa
bezrobocia 31,3%). Jego konsekwencją jest wysoki poziom zubożenia ludności.
Główne ośrodki obsługi obszaru to miasta: Ełk i Olecko. Miasto Ełk w Koncepcji polityki przestrzennego
zagospodarowania kraju zostało określone jako regionalny ośrodek równoważenia rozwoju.
Pomocniczym ośrodkiem obsługi jest miasto Gołdap (13,9 tyś. mieszkańców).
Funkcję uzupełniających ośrodków obsługi obszaru pełni 7 wiejskich ośrodków obsługi gmin: Kalinowe, Prostki,
Stare Juchy, Dubeninki, Kowale Oleckie, Świętajno, Wieliczki.
Obszar charakteryzuje się przeciętnymi warunkami przyrodniczo rolniczymi, małą lesistością, dużym udziałem
użytków rolnych w powierzchni ogólnej, wysokim udziałem użytków zielonych (powyżej 35%), znaczną
koncentracją gospodarstw rolnych (przeciętna wielkość gospodarstw 17,4 ha użytków rolnych), dużymi zasobami
(ok. 45% pow. użytków rolnych) gruntów AWRSP.
Surowszy niż na pozostałym obszarze agroklimat ogranicza dobór roślin uprawnych.
Obszar ma korzystne warunki do rozwoju hodowli trzody chlewnej i bydła mięsnego. Zakłady przemysłu
rolno-spożywczego są skupione głównie w gminach Ełk i Gołdap. W Ełku znajdują się nowoczesne zakłady
mięsne, w których wprowadzona jest klasyfikacja EUROP.
Jest to obszar o niewielkim wykorzystaniu potencjału zawartego w walorach przyrodniczo-krajobrazowych.
Zainwestowanie turystyczne stanowi blisko 5.000 miejsc noclegowych, z tego w obiektach całorocznych 1.100
miejsc. Miasta, w których skoncentrowana jest większość miejsc całorocznych to: Ełk, Gołdap i Olecko.
Występują tu także złoża borowin, które preferują obszar do rozwoju funkcji uzdrowiskowej w Gołdapi.
Ograniczenia rozwoju gospodarczego stanowią:
- negatywne zjawiska demograficzne i społeczne, które wymagają działań aktywizujących obszar oraz
zasadniczego zwiększenia miejsc pracy na terenach wiejskich;
- znaczna wrażliwość obszaru na antropopresję, która zwiększa nakłady na inwestycje;
- znaczne zasoby niezagospodarowanych gruntów po gospodarstwach państwowych;
- brak gazu ziemnego.
Preferencje rozwoju na obszarze stanowią:
- położenie w strefie przygranicznej z istniejącym przejściem granicznym w Gołdapi i projektowanym przejściem
drogowym w Perłach;
- dotychczasowy rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego;
- rozwój przedsiębiorczości w oparciu o istniejącą Specjalną Strefę Ekonomiczną w Ełku i Gołdapi;
- rozwój funkcji uzdrowiskowej w Gołdapi;
- wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe obszaru;
- rozwój miasta Ełk jako ośrodka o oddziaływaniu ponadregionalnym, regionalnym i subregionalnym;
- układ drogowy wiążący obszar z krajowym układem dróg szybkiego ruchu (drogi krajowe nr 16 i nr 65).
Obszar ten powiązany jest z układem dróg krajowych szybkiego ruchu drogą krajową klasy GP nr 16
(Grudziądz-Olsztyn-Ełk-Augustów-Ogrodniki) oraz drogą krajową klasy G nr 65 granica
państwa-Gołdap-Ełk-Białystok-Bobrowniki-granica państwa. Ograniczenia w zakresie komunikacji wynikają z
nieprawidłowych parametrów technicznych dróg.
Powiązanie z krajowym układem kolejowym zapewnia linia l-rzędna Białystok-Ełk-Korsze wymagająca
modernizacji.
Na obszarze tym brak jest magistrali gazu ziemnego. Miasta Ełk i Olecko posiadają zaopatrzenie w gaz z
rozprężalni gazu płynnego.
Układ linii elektroenergetycznych wysokich napięć jest wystarczający i nie stwarza ograniczeń rozwoju na
obszarze. Projektowana jest rozbudowa stacji węzłowej do mocy 400/110 kV w Ełku.
(Na podstawie "Województwo warmińsko-mazurskie - Plan zagospodarowania
przestrzennego" Olsztyn 2002).